علائم خجالت و گوشه گیری در کودکان

کودک گوشه گیر:

گوشه گیری و انزوا یکی از مهم ترین مشکلات  کودکان و حتی بسیاری از بزرگسالان در جوامع کنونی است. از نظر روان شناسی به حالتی که کودک دائما ترجیح می دهد فعالیت های خود را به تنهایی و بدون حضور دیگران انجام دهد گوشه گیری گفته می شود.کودک گوشه گیر ترجیح می دهد که به تنهایی بازی کند، کم تر در جمع حضور پیدا می کند و می توان علائمی از اختلالات کم رویی و خجالتی بودن را در انان مشاده کرد چرا که این موارد کاملا با یکدیگر در ارتباط هستند. در سنین ابتدایی زندگی یعنی بین سن یک تا دو سال عمدتا والدین شخصیت کودک را شکل می هند اما از این سن به بعد کودک است که در تعامل با دیگران و بازی با هم سن و سالان خود موارد زیادی را یاد گرفته و می آموزد.

عوامل ژنتیکی و ارثی در کنار نحوه ارتباط و تعامل کودک با پدر و مادرش می تواند تاثیر مهمی در اجتماعی شدن او بر جای بگذارد. دلیل درونی دیگر برای بروز اختلال گوشه گیری در کودکان می تواند افسردگی باشد که البته این مسله دو طرفه بوده یعنی خود اختلال گوشه گیری نیز می تواند سبب تشدید و به وجود آمدن اختلال افسردگی در کودکان باشد. کمبود توجه و بیش فعالی نیز یکی دیگر از دلایل به وجو امدن اختلال گوشه گیری و انزوا در کودکان است چرا که ارتباطات اجتماعی در این دسته از کودکان می تواند به شدت دچار اختلال گردد. در هر صورت دلیل به وجود امدن کودک گوشه گیر هر کدام از موارد گفته شده هم که باشد نیاز است تا والدین رفتارها و نکته هایی خاص را در برخورد با این گونه کودکان مدنظر قرار داده و با این کارها از تشدید عارضه و اختلال جلوگیری کرده و حتی آن را به مرور زمان در کودک از بین ببرند.



در کودکان بین دو تا ۵ سال نیاز است تا علت به وجود آمدن گوشه گیری مشخص شده و با اصلاحات در سبک فرزند پروری و نحوه تعامل کودک با والدین و موارد این چنینی ترس کودک از بین برده شود و با افزایش اعتماد به نفس کودک باعث افزایش تعاملات و روابط اجتماعی در او گردید. برخی از کودکان گوشه گیر در نتیجه اشتباهات تربیتی والدین به وجود می آیند مثلا حتی اگر والدین کاملا فهمیده اند که کودکشان خجالتی و گوشه گیر است نباید در حضور این مسائل را به زبان بیاورند مثلا بگویند کودک من خجالتی است و نمی تواند با دیگر هم سن و سالن خود بازی کند چرا که این مباحث باعث تشدید گوشه گیری و خجالت او می شود و یا در موردی دیگر هرگز نباید کودک را به دلیل کارهایش مورد تمسخر قرار داد که این کار می تواند اعتماد به نفس او را تا درجه نابودی پیش بکشد چرا که بسیاری از حس اعتماد به نفس و عزت نفس افراد در دوران کودکی در آن ها شکل می گیرد لذا والدین باید در این موارد بسیار دقت عمل به خرج دهند. هرگز نباید کودک را با دیگر افراد مقایسه نمایید به خصوص اگر او آن فرد را کاملا بشناسد مثلا اگر به او بگویید که” نگاه کن ببین دوستت چقدر اجتماعی است و با دیگران چه خوب رفتار می کند اما تو چرا انقدر خجالتی و کم رو و ترسو هستی” این کار باعث کاهش اعتماد به نفس در کودکان و در نتیجه آن به وجود امدن یک کودک گوشه گیر می شود.

فرشته کریمی زاده روان شناس کودک و خانواده، درباره تاثیر افسردگی مادران بر روح و روان فرزندانشان بیان کرد: مادران افسرده به دلیل بی حوصلگی به میزان کافی به کودکان خود توجه نمی کنند و همین امر باعث ارتباط نادرست فرزند با مادر و بروز مشکلاتی مانند کمبود اعتماد به نفس در کودکان می شود.

وی با بیان اینکه مادران افسرده فرزندان گوشه گیری دارند، اظهار داشت: کودکانی که مادر افسرده دارند بیشتر از سایر همسالان خود از ناتوانی در برقرای ارتباط با دیگران رنج می برند و اغلب آنها با انجام رفتارها و حرکات خاصی به دنبال جلب توجه دیگران به خصوص مادرشان هستند.

این روان شناس گفت: مادران افسرده اغلب به فرزند خود به چشم مزاحم نگاه می کنند و رفتارهای طبیعی کودک را بسیار منفی تلقی می کنند که این موضوع موجب نافرمانی، پرخاشگری و گرایش کودک و نوجوان به بازی های کامپیوتری می شود.

وی عنوان کرد: یکی از زمینه های به وجود آمدن افسردگی، استرس فراوان است و از آنجایی که اضطراب اختلالی است که افراد آن را از یکدیگر یاد می گیرند، کودکانی که مادران افسرده دارند اغلب دچار استرس هستند.

کریمی زاده با بیان اینکه افسردگی مادران علاوه بر روح و روان بر جسم کودک نیز تاثیر فراوانی می گذارد، افزود: این کودکان به دلیل ناتوانی در برقراری ارتباط درست با دیگران به محیط اطرافشان توجه کمتری دارند که این امر باعث هوش کمتر آنها نسبت به همسالان خود می شود.

وی با تاکید بر اینکه بی توجهی مادر به فرزند موجب می شود تا نیاز های کودک از جمله نیاز به مواد غذایی مفید و خواب کافی در آنها به خوبی تامین نشود، اظهار کرد: کودکانی که مادر افسرده دارند اغلب دچار اختلال افسردگی هستند و این اختلال را از مادر خود می آموزند.

این روان شناس افزود: بهتر است افراد قبل از اقدام به بارداری و بچه دار شدن به پزشک و روان شناس مراجعه کنند تا در صورت افسردگی برای درمان آن هر چه زود تر اقدام کنند.
 

راهکارهایی برای مقابله با گوشه گیری در کودکان

برای رفع گوشه گیری در کودکان چه می‌توان کرد؟ درادامه با روش‌هایی آشنا می‌شوید که به والدین کمک می‌کند چطور با کودکان خود ارتباط برقرار کنند.

۱. نسبت به علایق فرزندان خود اشتیاق نشان دهید؛ حتی اگر کاملا موافق نباشید

این یکی از مطمئن‌ترین روش‌ها برای مقابله با گوشه گیری در کودکان و برقراری ارتباط با آنها در تمامی سنین است.
 

۲. به کودک بگویید که از ناامیدی‌ها، نارضایتی‌ها و سرخوردگی او اطلاع دارید

زمانی که با کودک خجالتی و گوشه‌گیر خود ارتباط برقرار می‌کنید، از او بپرسید که چه چیزهایی در زندگی او منصفانه نیست. این روش در اکثر مواقع می‌تواند آغازکننده‌ی گفت‌وگوی شما باشد. به کودک خود بگویید که احساس خشم و سرخوردگی او را می‌شناسید و می‌دانید که در شرایط مختلف، چه احساسی داشته است.

با استفاده از این روش، به کودک خود کمک می‌کنید که درباره‌ی احساسات خود حرف بزند. علاوه‌براین، او می‌آموزد که ناامید شدن از خود یا دیگران، بخشی از زندگی است و احساس خشم و بی‌انصافی برای همیشه ماندگار نیست.
 

۳. از تجربه‌های شخصی خود بگویید

چیزهایی که در زندگی تجربه کرده‌اید برای کودک‌تان بازگو کنید؛ مخصوصا شرایطی که احساس غم، اضطراب و ناامیدی را تجربه می‌کردید. آنها باید بدانند که شما نیز با چنین احساساتی آشنا هستید.
 

۴. اگر با مشکل یا مسئله‌ای دائمی در خانواده‌ی خود روبه‌رو هستید، کودک را نیز در روند حل مشکلات دخیل کنید

از او بخواهید که ایده‌های خود را بگوید. برای مثال بخواهید که درباره‌ی روند آماده شدن برای مدرسه، نظر خود را بگوید و از او بخواهید که راهکار بهتری ارائه کند. اگر کودکان بدانند که به نظر آنها اهمیت می‌دهید و برای احساسات‌شان ارزش قائل می‌شوید، با اشتیاق در روند حل مشکلات شرکت می‌کنند. شک نکنید که در بسیاری از مواقع، از راهکارهای آنها شگفت‌زده می‌شوید.
 

۵. به اشتباهات خود اعتراف کنید

اگر به اشتباهات خود اعتراف کنید، کودک شما نیز می‌آموزد که مسئولیت اشتباه خود را برعهده بگیرد. مثلا اعتراف کنید که در گفت‌وگوی قبلی، به‌شدت عصبانی شدید که شاید حق این کار را نداشتید.
 

۶. خردمندانه و منصفانه انتقاد کنید

زمانی که با کودک خود گفت‌وگو می‌کنید، به او بگویید که در چه مواردی درست می‌گوید و پس از آن، موارد اشتباه را بازگو کنید.
 

۷. هر شب قبل از زمان خواب کودک، ده دقیقه زمان صرف کنید و درباره‌ی نگرانی‌ها و مسائل روز گذشته حرف بزنید

اگر حرفی برای گفتن ندارد، پس شما یکی از اتفاق‌های روز را برای او تعریف کنید. از او بپرسید که کدام برنامه‌ی فردا باعث نگرانی یا اشتیاق او می‌شود.

کودکان به‌شدت منتظر چنین لحظه‌هایی هستند. در اکثر موارد، اگر زمانی را به حرف‌زدن با کودک خود اختصاص دهید، به‌سرعت تغییر چشمگیری را در روحیه و انگیزه‌ی کودک مشاهده می‌کنید.
 

۸. به آنها زمان دهید

زمانی که درباره‌ی مسائل و مشکلات مختلف گفت‌وگو می‌کنید، باید به او نیز فرصت حرف‌زدن بدهید. تلاش کنید که در این لحظه، به پاسخ دادن او اصرار نکنید. این روش برخورد مخصوصا برای کودکان پسر اهمیت بیشتری دارد؛ چراکه ازبین رفتن احساس دفاعی تهاجمی آنها، به زمان بیشتری نیاز دارد. می‌توانید به کودک خود بگویید: «می‌دانم که چه احساسی داری. فردا بیشتر با هم صحبت می‌کنیم تا شاید ایده‌ی جدیدی به ذهن‌مان برسد.»

۹. مراقبت اظهارنظر خود درباره‌ی دیگران باشید

اگر دائما از دیگران انتقاد می‌کنید یا اصطلاحا آنها را قضاوت می‌کنید، کودک شما مضطرب می‌شود که مبادا او نیز مورد انتقاد و قضاوت شما قرار دارد.

گوشه گیری در کودکان و تمایل نداشتن آنها به حرف‌زدن، نگرانی بزرگ بسیاری از والدین است. اما اگر صبور باشید و اشتباهات آنها را تحمل کنید، اگر احساسات آنها را درک کنید و بشناسید،‌ اگر از تجربه‌ی ناامیدی و فرسودگی خود حرف بزنید و مهم‌تر از همه، اگر با اشتیاق به علایق آنها بپردازید و برای نگرانی‌های آنها ارزش قائل شوید، گوشه گیری کودکان شما ازبین می‌رود و از احساسات خود با شما حرف می‌زند.


منبع: سایت سیمرغ
سایت چطور
سایت رادیو کودک